Стереотиптерге каршы вакцина
Кыргызстанда кыздарга өз жолун табууга эмне тоскоолдук жаратат?
Бул Асел. Ал мектепте окуйт. Ага химия жана физика сабактары жагат, анткени бул илимдерде бардыгы максималдуу так болот. Бул ага айланада бардыгы өзгөрүп жатса да эртеңки күнгө болгон ишенич сезимин жаратат.
Асел механиканы изилдегиси келет, бирок анын туугандары буга каршы. Алар илим — бул кыздар үчүн абдан эле кыйын, андан көрө филология, тарых же философия илимин окуганы жакшы деп эсептешет.
Кыргызстанда кыздардын көпчүлүгү стереотиптерге кабылышат: аларга тандап алган кесибиң «аялдарга туура келбейт» жана башкасын тандоо керек деп айтышат.
Адатта мындай сөздөрдү илимге, IT, архитектура, ал тургай режиссёрлукка барган кыздар да угушат.
Көбүнесе ушундай басым көрсөтүүлөрдөн улам кыздар билим берүү, гуманитардык жана социалдык илимдер чөйрөсүн тандап кетишет. Ал эми балдар юриспруденцияга жана инженердик адистикке артыкчылык беришет.
Адатта мындай сөздөрдү илимге, IT, архитектура, ал тургай режиссёрлукка барган кыздар да угушат.
Көбүнесе ушундай басым көрсөтүүлөрдөн улам кыздар билим берүү, гуманитардык жана социалдык илимдер чөйрөсүн тандап кетишет. Ал эми балдар юриспруденцияга жана инженердик адистикке артыкчылык беришет.
Кыргызстанда кыздардын көпчүлүгү стереотиптерге кабылышат: аларга тандап алган кесибиң «аялдарга туура келбейт» жана башкасын тандоо керек деп айтышат.
Адатта мындай сөздөрдү илимге, IT, архитектура, ал тургай режиссёрлукка барган кыздар да угушат.
Көбүнесе ушундай басым көрсөтүүлөрдөн улам кыздар билим берүү, гуманитардык жана социалдык илимдер чөйрөсүн тандап кетишет. Ал эми балдар юриспруденцияга жана инженердик адистикке артыкчылык беришет.
Адатта мындай сөздөрдү илимге, IT, архитектура, ал тургай режиссёрлукка барган кыздар да угушат.
Көбүнесе ушундай басым көрсөтүүлөрдөн улам кыздар билим берүү, гуманитардык жана социалдык илимдер чөйрөсүн тандап кетишет. Ал эми балдар юриспруденцияга жана инженердик адистикке артыкчылык беришет.
Кыздар мындай жумушту үй-бүлө менен бирге алып кетүү үчүн тандашат. Эркектерге да, кыздарга да жакшы маяна алуу маанилүү, бирок эгер эркектерге мансап жана адистикке кызыгуу артык болсо, аялдар үйгө жакын болууну жана ийкемдүү иш тартибин баалашат.
Кыздар мындай жумушту үй-бүлө менен бирге алып кетүү үчүн тандашат. Эркектерге да, кыздарга да жакшы маяна алуу маанилүү, бирок эгер эркектерге мансап жана адистикке кызыгуу артык болсо, аялдар үйгө жакын болууну жана ийкемдүү иш тартибин баалашат.
Асел кыргыз кыздары үчүн адаттан тыш кесип тандап алган. Ал окумуштуу болууну чечип, табигый-техникалык факультетте механиканы окуудан баштаган. Ал окуган группада кыздар абдан аз эле: 15 баланын арасында 3 кыз.
Кээ бир мугалимдер кыздар турмушка чыгып кеткенден кийин илимди ташташат деп эсептешкендиктен, балдарга көбүрөөк көңүл бөлүшчү. Бирок Асел аны көңүлгө албай кунт коюп окууну уланткан.
Кээ бир мугалимдер кыздар турмушка чыгып кеткенден кийин илимди ташташат деп эсептешкендиктен, балдарга көбүрөөк көңүл бөлүшчү. Бирок Асел аны көңүлгө албай кунт коюп окууну уланткан.
Асел материалдардын каршылыгы боюнча өткөн республикалык олимпиадада алтын медал ала алган студент кыздардын алгачкысы болгон. Ага чейин ушул сыяктуу олимпиадаларда бир да кыз байге орундарына татыган эмес. Бирок университетте Аселге жөн гана жолуң болуптур деп коюшкан. Анда ал кайрадан олимпиадага барып, жеңишке жетишип, бул оомат эмес, билимдин күчү экенин далилдеген.
Асел материалдардын каршылыгы боюнча өткөн республикалык олимпиадада алтын медал ала алган студент кыздардын алгачкысы болгон. Ага чейин ушул сыяктуу олимпиадаларда бир да кыз байге орундарына татыган эмес. Бирок университетте Аселге жөн гана жолуң болуптур деп коюшкан. Анда ал кайрадан олимпиадага барып, жеңишке жетишип, бул оомат эмес, билимдин күчү экенин далилдеген.
Асел химиялык тажрыйбаларды жүргүзгөндү жакшы көрчү жана билим алууну дүйнөнүн мыкты лабораторияларында улантууну кыялданчу. Аны Европанын көптөгөн окуу жайлары билим алууга чакырышкан, анда кымбат окууну төлөй турган каражаты болгон эмес. Акыр-аягында Асел стипендия утуп алып, Улуу Британиядагы Кембриж университенин аспирантурасына окууга жол ачылган.
Азыр Асел Бат университетинде окумуштуу. Ал жакта изилдөөлөрдү жүргүзүп, илимий макалаларды жарыялап турат. Анын эмгеги жакшы бааланат.
Азыр Асел Бат университетинде окумуштуу. Ал жакта изилдөөлөрдү жүргүзүп, илимий макалаларды жарыялап турат. Анын эмгеги жакшы бааланат.
Аялдар башында үй-бүлөнү ойлоп, акысы аз төлөнгөн жумуштарды тандашат. Мисалы, мугалим же врач. Бул тармактын кызматкерлеринин маяналары абдан аз, алардын айрымдары жашоо минимумунан бир нече миңге гана көбүрөөк акы алышат.
Ошентип Кыргызстанда аялдар эркектерге караганда аз акча табышат. Аялдар эркектер алган ар бир 100 сомдун ичинен 73-75 сомун гана алышат.
Ошентип Кыргызстанда аялдар эркектерге караганда аз акча табышат. Аялдар эркектер алган ар бир 100 сомдун ичинен 73-75 сомун гана алышат.
Аялдар башында үй-бүлөнү ойлоп, акысы аз төлөнгөн жумуштарды тандашат. Мисалы, мугалим же врач. Бул тармактын кызматкерлеринин маяналары абдан аз, алардын айрымдары жашоо минимумунан бир нече миңге гана көбүрөөк акы алышат.
Ошентип Кыргызстанда аялдар эркектерге караганда аз акча табышат. Аялдар эркектер алган ар бир 100 сомдун ичинен 73-75 сомун гана алышат.
Ошентип Кыргызстанда аялдар эркектерге караганда аз акча табышат. Аялдар эркектер алган ар бир 100 сомдун ичинен 73-75 сомун гана алышат.
Айлык акысынан тышкары, жалпысынан алып караганда Кыргызстандагы аялдарда жеке өнүгүүгө мүмкүнчүлүктөрү аз. Муну аялдардын саясатта көрсөтүлгөндүгүн, репродуктивдик укуктарды жана билим алууга жеткиликти эске алган гендердик теңсиздиктин индекси тастыктап турат.
Эки жыл мурда Асел вакциналарды сактоонун жаңы ыкмасын ойлоп таканы үчүн эл аралык сыйлыкка татыган. Анын эмгеги медицина тармагындагы маанилүү биотехнологиялар боюнча инновациялык ыкма болуп эсептелет. Анын ыкмасы менен вакциналардын курамын бузбай, температурасын сактаганга болот. Бул аларды алыскы аймактарга жеткирүү жеңил жана арзан, андан тышкары, вакциналар өнүгүп келе жаткан өлкөлөр үчүн жеткиликтүү болуп калат дегенди билдирет. Аселдин ыкмасы эпидемиялар менен күрөшүүгө жана миңдеген балдар жана кыздардын өмүрүн сактап калууга шарт түзөт.
«Мугалимдер менен ата-энелер стереотиптерге ишенгендиктен, кыздардын илимге карай жолунда тоскоолдуктар көп болот. Бирок илимде ага умтулгандардын бардыгына орун бар», — дейт химия илимдеринин доктору Асел Сартбаева.
«Мугалимдер менен ата-энелер стереотиптерге ишенгендиктен, кыздардын илимге карай жолунда тоскоолдуктар көп болот. Бирок илимде ага умтулгандардын бардыгына орун бар», — дейт химия илимдеринин доктору Асел Сартбаева.
Материал Берилиштер мектеби (Школа Данных) жана «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн Кыргызстандагы кеңсеси менен өнөктөштүктө даярдалды.
Бул макалада келтирилген пикирлер сөзсүз эле «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн, Бириккен Улуттар Уюмунун же анын ар кандай биригишкен уюмдарынын көз караштарын чагылдыра бербейт.
Бул макалада келтирилген пикирлер сөзсүз эле «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн, Бириккен Улуттар Уюмунун же анын ар кандай биригишкен уюмдарынын көз караштарын чагылдыра бербейт.
Материал Берилиштер мектеби (Школа Данных) жана «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн Кыргызстандагы кеңсеси менен өнөктөштүктө даярдалды.
Бул макалада келтирилген пикирлер сөзсүз эле «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн, Бириккен Улуттар Уюмунун же анын ар кандай биригишкен уюмдарынын көз караштарын чагылдыра бербейт.
Бул макалада келтирилген пикирлер сөзсүз эле «БУУнун Аялдар» түзүмүнүн, Бириккен Улуттар Уюмунун же анын ар кандай биригишкен уюмдарынын көз караштарын чагылдыра бербейт.
Автору: Айдай Иргебаева
Редакторлору: Азиза Раимбердиева, Алтынай Мамбетова, Анастасия Валеева
Иллюстрация: Татьяна Зеленская
Графика: Бегайым Ажикеева
Калыптоо: Азиза Раимбердиева
Которгондор: Алмир Алмамбетов, Кайрат Замирбеков
Редакторлору: Азиза Раимбердиева, Алтынай Мамбетова, Анастасия Валеева
Иллюстрация: Татьяна Зеленская
Графика: Бегайым Ажикеева
Калыптоо: Азиза Раимбердиева
Которгондор: Алмир Алмамбетов, Кайрат Замирбеков
Автору: Айдай Иргебаева
Редакторлору: Азиза Раимбердиева, Алтынай Мамбетова, Анастасия Валеева
Иллюстрация: Татьяна Зеленская
Графика: Бегайым Ажикеева
Калыптоо: Азиза Раимбердиева
Которгондор: Алмир Алмамбетов, Кайрат Замирбеков
Редакторлору: Азиза Раимбердиева, Алтынай Мамбетова, Анастасия Валеева
Иллюстрация: Татьяна Зеленская
Графика: Бегайым Ажикеева
Калыптоо: Азиза Раимбердиева
Которгондор: Алмир Алмамбетов, Кайрат Замирбеков