ОКУЯЛАР
«Жашым туура эле келет»
Кантип 77 жаштагы пенсионер байбиче билим алып, сүрөтчү болууга бел байлаган?
Бишкектин тургуну Людмила Титова Кыргызстандагы эң улгайган студент болуп калды. 77 жашында ал көркөм өнөрдү изилдеп чыгыш үчүн университетке окууга өткөн.

Азыр ал 86да, пенсиясына келини менен майып небересин багып, бош убактысында болсо сүрөт тартып, чакан айкелдерди жасайт.
«Көркөм өнөргө мен дайыма суктанчумун», — дейт Людмила. Кичинекей болуп, жаш курагына баш ийе түшкөн кемпир миңдеген болбосо да, жүздөгөн майда сувенир-айкелчелер коюлган салкын бөлмөнүн ортосунда турду.


Ал 77 жашында Арабаев атындагы университеттин көркөм өнөр факультетине окууга өтүүнү чечкен. Ал жакта бюджеттик бөлүмдө төрт жыл окуп, аны артыкчылык менен аяктаган.

Людмила Кыргызстанга Түндүк Кавказдан бала кезинде эле, 1945-жылы көчүп келген. Анын атасы аскер адамы болуп, ал бул жакка аскер техникасын коштоого жөнөтүлгөн. Калган өмүрүнүн баарын Титова Бишкекте жашап келатат.

Өзүнө көркөм өнөр жагаарын ал жаш кезинен эле билген экен. Бирок атасынын айтуусу менен экономисттин окуусуна өтүптүр.
«Союз маалында сүрөтчүлүк кесип бааланчу деле эмес, болбогон бир кесип катары каралчу, ошондуктан атам мени жанын багып кете алат бекен деп санааркаган эле»
Людмила Титова
пенсионер-сүрөтчү
«Мага пейзаж тарткан жагат, ал менин жанымды жай алдырат».
Жаш кезинде эле, университетте окуп жатып ал советтик «ИЗО студия» чыгармачыл тобунда курстардан окуган. Кийин Людмила өзү эле сүрөтчүлүк өнөрүн өркүндөтүп келген.

«Мага пейзаж тарткан жагат, ал менин жанымды жай алдырат. Мен окуган ошол бир нече жума мага сүрөт тартуунун баштапкы гана ыктарын тартуулады. Андан ары өзүмдү өзүм өнүктүрүп, сүрөт тартууга кантип үйрөнсө болоорун, кандай стилдер бар экенин окуп жүрдүм», — деп эскерет сүрөтчү.
«Окуу жүрөгүмдөгү боштукту толтурушу керек болду».
Университетте көркөм өнөрдү изилдегенге чейин Людмила 30 жыл бою экономист болуп иштеп жүрүп пенсияга чыккан. Жогорку окуу жайына өтүүгө ал абышкасы дүйнөдөн кайткан соң бел байлаган. «Окуу жүрөгүмдөгү боштукту толтурушу керек болду» дейт ал. «Ата-энемди жерге бердим, абышкам менен уулумдан айрылганыма үч жылдай болуп калды...», — деп үшкүрүп койду.

Уулу каза тапкандан кийин сүрөтчү байбиче келини жана небереси менен чогуу жашай баштаган: ал экөө тең экинчи топтогу майып. Бир жылдан бери аны Германиядагы кам көрүүчү аркылуу «асырап алган» «Бабушка Эдопшн» фонду колдоп келатат. Титованын үй-бүлөсү бүт бойдон анын алты миң сомдук пенсиясына, майыптыгы боюнча чакан төлөмдөргө жана фонддун жардамына жашайт.
Ал бырышкан манжаларын кармалап, эски кыл калемин алып, буга чейин текст басылып пайдаланылган кагазга сүрөт тартып кирди.

«Балдар менен»

«Мен өз иштеримди чогултуп алып Ленин районунун балдар чыгармачыл борборуна барып сүрөттөрүмдү көрсөттүм эле, мени мугалим кылып кабыл алышты».
Людмиланын эски, көөнөргөн, ар кайсы жери гуашь менен булганган свитери анын чыгармачылыкка ышкылуу киши экенин көрсөтүп турат. Ал бырышкан манжаларын кармалап, эски кыл калемин алып, буга чейин текст басылып пайдаланылган кагазга сүрөт тартып кирди — анын башка холсттору жок.

Университетке өтүүгө бел байлаардан мурда ал балдар борборунда сүрөт мугалими болуп иштегенге үлгүрүптүр.

«Мен өз иштеримди чогултуп алып Ленин районунун балдар чыгармачыл борборуна барып сүрөттөрүмдү көрсөттүм эле, мени мугалим кылып кабыл алышты. Балдар менен биз өз иштерибиздин көргөзмөсүн көп эле өткөрчүбүз: ал жалаң эле сүрөттөр эмес, пластилинден, жыгачтан, ал тургай эчкинин мүйүзүнөн жасалган иштер болчу», — деп айтып берип жатты ал.

Ардак баракчаларынын арасынан Людмила сыймык менен капкара бирөөнү гана сууруп чыкты: анын ортосунда илбирстин сүрөтү тартылып туруптур. Бул Жапайы жаратылышты коргоо боюнча дүйнөлүк фонддун (WWF) диплому экен.
«Мен жана менин шакирттерим илбирстер тууралуу, тагырааак айтканда ушул кооз жаныбарды коргоо тууралуу сүрөттөр топтому үчүн ушундай диплом алдык. Биздин сүрөттөрүбүз бүт дүйнөнү кыдырып чыгып, кайра кайтып келишти, элестетип атасызбы?» — дейт ал жылмайып.

Билими жок сүрөтчү катары балдар борборунда Людмила көп акча иштеп таба алчу эмес. Бул анын университетке 77 жашында өтүшүнө түрткү болгон.
«Жашыңыз туура келбесе керек?»
Людмила өзүнөн алты эсе кичүү студенттер менен окуду.
Людмила Арабаев атындагы университетке өтмөк болду. Адегенде аны курстарга эч ким деле алгысы келген эмес.

«Боёнуп алып, бийик така менен койкоюп ишенимдүү түрдө кирип барып, окууга өтүш үчүн эмне керек экенин сурадым. Кабылдамада отурган эркек киши: "Жашыңыз туура келбесе керек?" дейт мага. Мен болсо "Анда ошону барып билип келбейсизби" деп суроо салдым».

Университеттин бюрократтары менен анча-мынча талашып-тартышкан соң ал акыры окууга өткөн. Өткөндө да бюджеттик негизде кабыл алынган. Людмила өзүнөн алты эсе кичүү студенттер менен чогуу билим алган.

Төрт жыл бою пенсионер байбиче үй ишин тыкан аткарып, сабактарга барып, дарстарды угуп, ал тургай сабактарга бир да жолу кечиккен эмес.
Людмила 82 жашында курсту бүтүп, дипломдук ишин эң мыкты жактаган. Бирок ал азыр балдардын чыгармачыл борборунда иштей албай калды. Анткени ал борбордо сүрөт сабактарына бөлүнгөн сааттарды кыскартып коюшкан экен.

Ал көркөм өнөрдүн бардык өңүттөрүн жакшы көрөт, андыктан сүрөт тартып эле тим болбой, балыктын сөөктөрүнөн экзотикалуу көпөлөктөрдү, дүмүрлөрдөн айкелдерди жасайт.
Людмила кайра калыбына келтириш үчүн жаңы боёкко жана клейге эптеп акча табат.
«Мен колумдан келген нерсенин баарына сүрөт тарчумун. Атам тирүү кезинде мага дайыма белекке май боёк берчү. Азыр андайга чамам жетпейт, жөнөкөй эле кыл калем 100 сом турат. Холст кагазчы? Алкакчы? Атайын боёкторчу? Анын баары өтө эле кымбат», – дейт ал.

Людмила эч кимге кереги жоктой көрүнгөн сувенирлерин кайра калыбына келтириш үчүн жаңы боёкко жана клейге да эптеп акча табат — бул да анын эрмеги.

«Мен кооз буюмдарды жакшы көрөм, аларды эстеп калганга тырышам, сатып албасам да сүрөткө тартканга аракет кылам. Жөнөкөй сүрөттөр болсо деле», — деп түшүндүрдү сүрөтчү.
Гаражда чаң басып жаткан ондогон сүрөттөрүн Людмила эми элге алып чыгам деген үмүттө. Ал жазында өз иштеринин көргөзмөсүн да өткөргүсү келип жүрөт.
Автор:

Александра Титова
Видео:

Азат Рузиев
Тилек Бейшеналиев
Сүрөт:

Эдиль Байызбеков
Визуалдаштыруу:

Азат Рузиев
Элмурат Асан
Кызыктуу болушу мүмкүн:
Kloop.kgнин редакциясы Creative Commons лицензиясынын негизинде
сүрөт жана видеодон сырткары бардык материалдарын колдонууга уруксат берет.
Made on
Tilda