Депутат Искендер Матраимов парламенттик шайлоого катышуу ниетин билдирип 4-октябрда БШКга арыз берди. Ал Ош облусундагы №9 Кара-Суу райондук окуругунан талапкерлигин көрсөттү.
Матраимовдон сырткары 5-октябрга карата шайлоого катышуу ниетин 91 киши билдирди. Алардын арасында учурдагы депутаттар да бар.
Кыргызстанда парламенттик шайлоо 28-ноябрга дайындалган, ага 592 млн 531 миң сом сарпталат.
Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо жаңы Конституцияга ылайык аралаш система менен өтөт — 54 депутат партиялык тизме, 36 депутат бир мандаттуу округ менен. Партиядагы талапкерлер «ачык тизме» менен шайланышат.
Искендер Матраимов буга чейинки жыйынтыгы жокко чыгарылган 4-октябрдагы парламенттик шайлоого «Мекеним Кыргызстан» партиясы менен катышкан. Аталган партия Матраимовдорго караштуу деп айтылып жүргөн. Партия шайлоодо экинчи орунду алган.
Анткен менен добуш сатып алууга, шайлоочуларды массалык каттатууга жана административдик ресурс колдонууга айыпталган партиялардын катарына «Мекеним Кыргызстан» да болгон. Шайлоодон кийинки нааразычылыктардан улам бир жыл мурун дал ушул күнү бийлик алмашкан, ал эми БШК шайлоону жокко чыгарууга аргасыз болгон.
Матраимовдор кланы
Ал эми Матраимовдор Кыргызстандын түштүгүндөгү эң таасирлүү клан деп саналат. Алардын ичинен эң белгилүүсү Райымбек Матраимов мурда Бажы кызматынын төрагасынын орун басары болгон.
Ал — «Клооп», «Азаттык» жана OCCRPнин бажыдагы коррупция жана аткезчилик, ошондой эле, акча адалдоо боюнча журналисттик иликтөөлөрүнүн башкы фигуранттардын бири.
Кыргызстанда көптөгөн жылдар бою республиканын аймагынан контрабанда ташып өтүүгө жол берген коррупциялык схема иштеп келген. Аткезчиликтин башында мурдагы президент Алмазбек Атамбаев менен чогуу сүрөткө түшкөн жана экс-президент Сооронбай Жээнбековдун ант берүү аземине катышкан бизнесмен Хабибулла Абдукадыр турган.
Иликтөөдө журналисттер бул аткезчилик схеманын бар экенине далил келтиришкен, ал эми булактардын бири Айеркен Саймаити ал кандай иштерин айтып берген.
Ошондой эле ал бажы башчысынын мурдагы орун басары Райымбек Матраимов бажыдагы коррупцияны жаап-жашырганын, бул өз кезегинде көмүскө бизнестин иштешин камсыз кылып турганын билдирген.
Саймаити журналисттерге документтерди тапшырып берип, жеке өзүнүн көмөгү менен Кыргызстандан 700 млн доллардан ашуун каражат чыгарылып кеткенин айтып берген. Кийин финпол бул маалыматты тастыктап, ал тургай сумманы млрддан ашат деп билдирген. Саймаити иликтөө чыкканга чейин, 2019-жылдын ноябрь айында Стамбулдун кафелердин биринде киши колдуу болгон.
Кыргызстанда бийлик алмашкандан кийин УКМК Матраимовду өткөн жылдын 20-октябрда кармаган. Атайын кызматтын маалыматына ылайык, Матраимов жана башка кызмат адамдары 2016-жылдан бери мамлекеттик бажы системасында коррупциялык схеманы түзүп иштетип келишкен.
Анткен менен ошол эле күнү Матраимов үйүнө коё берилгени белгилүү болгон. УКМК экс-бажычы тергөө менен келишим түзүп, 2020-жылдын аягына чейин мамлекеттин казынасына 2 млрд сом төлөп берүүнү убада кылганын билдирген.
Ал эми 24-декабрда УКМКнын төрагасы Камчыбек Ташиев Райымбек Матраимов мамлекетке 2 млрд сомдук зыянды толугу менен төлөп бергенин айткан. Бул сумманын көбүн, тагыраагы 1,4 млрд сомду Матраимов Каржы министрлигинин атайын эсебине которгон, калганын соода борбору жана 9 батир түрүндө берген.
Үстүбүздөгү жылдын 11-февралында Бишкектин биринчи май райондук соту Матраимовду «Коррупция» беренеси боюнча күнөөлүү деп тапкан. Матраимов сот залында бажыда коррупциялык схема түзгөнүн мойнуна алган.
Бирок ага 260 миң сом айыппул салынып, сот залынан бошотулган. Аны менен кошо сот анын кыймылсыз мүлктөрүн жана банктык эсептерин камактан чыгарган. Буга Матраимов тергөө менен кызматташууга барып, келтирилген зыяндын ордун толуктаганы негиз болгону кабарланган.
Кийинчерээк, 18-февралда, Матраимов кайрадан кармалып, эки айга камакка алынган. Анда ал «кылмыштуу кирешелерди адалдоого» айыпталган эле. Анда Ош жана Бишкек шаарларында Матраимовду колдоо митингдери өткөн. Ага депутаттар Бактыбек Райымкулов, Таабалды Тиллаев жана Шайлообек Атазов катышкан.
15-апрелде болсо УКМК Матраимовго карата козголгон кылмыш ишин кыскартып, аны абактан бошоткон. Атайын кызмат муну Матраимовдун жана анын жакындарынын чет өлкөлөрдө мүлкү табылбаганы менен түшүндүргөн.
Анткен менен иликтөөчү журналисттер буга чейин Матраимовдун жубайы Уулкан Тургунова (Сулайманова) менен уйгур тектүү ишкер Хабибулла Абдукадыр БАЭде баштаган бизнестерин, Матраимовдорго таандык аппартаментин тапкан.
